Zasady racjonalnego żywienia młodzieży w wieku 15-19 lat uprawiającej sport wyczynowo.
Jednym z podstawowych warunków normalnego rozwoju i funkcjonowania młodego organizmu jest racjonalne żywienie. Aby prawidłowo rozwijać się i żyć w pełnym zdrowiu każdy człowiek powinien codziennie spożywać dietę opartą na naturalnych produktach, dostarczającą niezbędnej ilości energii oraz wszystkich potrzebnych składników pokarmowych tj. białka, tłuszczów, węglowodanów, składników mineralnych, witamin, błonnika pokarmowego oraz wody. Ważne jest także, aby zarówno energia jak i wyżej wymienione składniki diety dostarczane były we właściwych proporcjach i z odpowiednią częstotliwością. Poza tym pożywienie musi być dostosowane do rzeczywistych potrzeb organizmu, uwzględniających wiek, masę ciała, płeć oraz rodzaj i wielkość wykonywanej pracy. Pełnowartościowe pożywienie jest szczególnie ważne w przypadku osób młodych, u których z uwagi na intensywny wzrost i rozwój zapotrzebowanie na energię i wiele składników pokarmowych wzrasta. Prawidłowo zbilansowana dieta nabiera jeszcze większego znaczenia, gdy mamy do czynienia z młodzieżą uprawiającą sport, ponieważ duża aktywność fizyczna dodatkowo zwiększa zapotrzebowanie na wiele składników odżywczych pożywienia.
Zapotrzebowanie na energię
Zrównoważony bilans energetyczny w organizmie stanowi jedną z podstawowych zasad prawidłowego żywienia. Ilość energii w diecie młodego sportowca musi być wystarczająca dla zabezpieczenia zarówno prawidłowego wzrastania i rozwoju jak i zwiększonej aktywności fizycznej. Zapotrzebowanie na energię młodzieży uprawiającej sport jest szczególnie duże w okresie tzw. skoku wzrostowego (większe niż w jakimkolwiek innym okresie życia), stąd młodzież szczególnie w tym okresie jest bardzo wrażliwa na ograniczenia podaży energii. Istnieją także duże wahania w spożyciu energii związane z różnicami osobniczymi oraz z płcią. I tak na przykład 16-letni chłopcy potrzebują około 600 kcal więcej niż dziewczynki w tym samym wieku, a 18-latek potrzebuje około 1000 kcal więcej niż jego rówieśnica. Należy o tym pamiętać planując posiłki w szkole, poprzez różnicowanie wielkości porcji przygotowywanych dla dziewcząt i chłopców. Godnym polecenia rozwiązaniem jest również wydawanie posiłków w stołówce, w formie „szwedzkiego stołu”.
U osób dorosłych dość dobrym wskaźnikiem spożycia energii jest sama kontrola masy ciała. Niedostateczna podaż energii bowiem powoduje u nich spadek masy ciała, zaś jej nadmiar wzrost „wagi”, co w konsekwencji prowadzić może do nadwagi i otyłości włącznie. Jednakże u osób rosnących, u których przyrost masy ciała jest zjawiskiem naturalnym, kontrola masy ciała jest niewystarczająca, aby zbadać czy spożycie energii w danym okresie było prawidłowe. Bardziej wskazana w tym przypadku jest ocena masy ciała w stosunku do wysokości, choć najbardziej miarodajnym wskaźnikiem ilości spożywanej energii w przypadku zarówno osób dorosłych jak i osób młodych jest badanie składu ciała tj. określanie ilości tkanki tłuszczowej i beztłuszczowej masy ciała. Należy przy tym pamiętać, że szacowanie składu ciała u rosnących osób jest trudne z uwagi na większą zawartość wody i mniejszą ilość składników mineralnych w kościach i w związku z tym mniejszą gęstością ciała młodego człowieka. Stosowanie w tym przypadku wzorów dla osób dorosłych może prowadzić do dużych błędów w ocenie ilości tłuszczu w organizmie nastolatka. Dlatego ilość tkanki tłuszczowej w organizmie młodych sportowców, będących przed lub na początku okresu dojrzewania, powinna być szacowana na podstawie fałdów skórno-tłuszczowych i specjalnych wzorów biorących pod uwagę gęstość ciała, wiek oraz płeć badanego.