Wykorzystanie środków treningowych
Istotą każdego treningu jest zasób środków jakie zostały wykorzystane do szkolenia zawodników. Środki stosowane przez trenera zawodników sekcji studenckiej przedstawiono w tab. 6.3.
Tabela 6.3. Objętość ćwiczeń oraz ich intensywność w rocznym cyklu szkolenia pływaków.
W rocznym cyklu szkolenia najwięcej pracy o charakterze tlenowym zostało wykonane stylem dowolnym (27,3%) oraz stylem zmiennym (27,5%). Ćwiczenia wzmacniające kończyny dolne (12,4%) i kończyny górne (10,7%) stanowiły ważny element wpływający na wielkość wykonanej pracy. W rocznym cyklu, istotne znaczenie miały również ćwiczenia kształtujące maksymalną moc tlenową (5,21%) oraz możliwości beztlenowe (6,04%) na odcinkach pływanych stylem zmiennym (5,21%).
W I makrocyklu wysiłki tlenowe zrealizowano stylem zmiennym (31%), stylem dowolnym (25,3%) oraz kończynami dolnymi stylem zmiennym (11,8%). Pozostałe środki kształtujące maksymalną moc tlenową i wydolność beztlenową mają stosunkowo niskie wartości.
W II i III makrocyklu podobnie jak w I widać, że najwięcej pracy wykonano stylem dowolnym, zmiennym, NNzm, RR dow. ,,Ł“ w wysiłkach tlenowych. Stosunkowo mało tej pracy było przy wysiłkach beztlenowych i kształtujących maksymalną moc tlenową.
Objętość ćwiczeń na różnych dystansach
W cyklu rocznym badany zawodnik, specjalizujący się w konkurencjach 200 m i 400 m stylem zmiennym, wykonał dużą objętość pracy pływając na odcinkach: 50 m (48,3%), 100 m (46,1%), 200 m (47,6%), 400 m (33,3%) stylem zmiennym. Również styl dowolny dominował w pracy tego zawodnika, głównie na odcinkach 200 m (20,7%) i 400 m (27%) (tab. 6.4).
Tabela 6.4. Objętość ćwiczeń na różnych dystansach w rocznym cyklu szkolenia pływaka specjalizującego się na dystansach 200 i 400 m
Zmiany poziomu wytrenowania
Wyniki badań oceny poziomu wytrenowania prezentowane w tej części dotyczą pływaków sekcji akademickiej, czołówki zawodników w Polsce.
Ocena wydolności tlenowej (PPA)
Wyniki badań testowych wskazują na duże zróżnicowanie poziomu możliwości funkcjonalnych badanych pływaków w różnych okresach makrocyklu. U zawodników prędkość progowa waha się od 1,15 m/s w stylu klasycznym do 1,45 m/s w stylu grzbietowym w pierwszym terminie badań. W ostatnim terminie badań zakres ten nieco się zmienił i wynosił od 1,3 m/s do 1,53 m/s. Wyraźny postęp między pierwszym i szóstym badaniem zauważono u zawodnika stylu klasycznego (od 1,15 do 1,3 m/s). Natomiast prędkość progowa zawodniczki stylu zmiennego w I badaniu wyniosła 1,29 m/s, a w ostatnim 1,3 m/s. Zawodnicy stylu zmiennego i grzbietowego przy prędkości 1,4 m/s osiągnęli wartość progową. Indywidualny przykład zmian prędkości pływania na poziomie PPA przedstawiono na rycinie 6.4.
Rycina 6.4. Zmiany prędkości pływania zawodnika (200 m mot) na poziomie progu przemian beztlenowych w rocznym cyklu szkolenia.
Ocena wydolności beztlenowej
Wyniki testu Wingate wykazały, że moc względna uzyskana przez pływaczki wahała się w kolejnych badaniach od 8,13 do 10,93 W/kg i była generalnie niższa w porównaniu z pływakami, u których wartości wahały się od 10,39 do 11,39 W/kg. W I badaniu średnia wartość mocy u pływaczek wynosiła 8,44 W/kg. Najlepsze wyniki zostały uzyskane podczas III badania 10,93 W/kg. Natomiast pływacy najlepsze wyniki uzyskali w I badaniu (11,39 W/kg), które następnie stopniowo malały. W całym okresie badań u pływaczek wykazano znacznie większe wahania mocy niż u pływaków (tab. 6.5).
Tabela 6.5. Średni poziom wydolności beztlenowej pływaków studentów w teście s Wingate (30 s RR) w rocznym cyklu szkolenia
Ocena poziomu wyników sportowych
Kompleksowym wskaźnikiem oceny przygotowania zawodników są osiągane wyniki sportowe. Zmiany w ich obrębie informują o prawidłowości realizacji zadań szkoleniowych oraz postępującej stabilizacji formy przed najważniejszymi zawodami.
W I makrocyklu wszyscy zawodnicy uzyskali najwyższe rezultaty podczas Finału Grand Prix Polski. I tak zawodnik K.G. osiągnął wynik na poziomie 887 pkt, zawodnik PW. – 995 pkt, zaś zawodniczka B.L – 814 pkt.
W II makrocyklu najważniejsze starty to udział w MŚ i ZMP Na MŚ wyniki były nieco niższe niż w I makrocyklu: zawodnik G.K osiągnął 827 pkt, zawodnik PW. 982 pkt, zaś zawodniczka L.B. – 844 pkt. Natomiast podczas ZMP zawodnicy osiągnęli gorsze rezultaty niż na MŚ.
III makrocykl kończył się udziałem w ME, jednak pływacy osiągnęli wyniki na niższym poziomie w porównaniu do I i II cyklu i przedstawiały się następująco: K.G. – 817 pkt, PW, – 805 pkt, L.B. – 785 pkt.
* * *
Rozkład obciążeń treningowych różnego rodzaju w ciągu roku i w poszczególnych makrocyklach stanowi jedno z najbardziej złożonych zadań w planowaniu przygotowania do głównych imprez sportowych. Racjonalna struktura treningu pływaka w ciągu roku i w każdym makrocyklu kształtuje się stopniowo, tzn. początkowo realizowana jest duża objętość i mała intensywność pracy, a następnie wzrasta intensywność a objętość maleje. Jest to istotny czynnik prowadzący do wzrostu wyników sportowych.
W całorocznej pracy badanej grupy wysiłki o charakterze tlenowym stanowiły 93,4% beztlenowym 6,6.
Analiza środków treningowych, jakie zostały wykorzystane podczas szkolenia, wykazała, że przeważały ćwiczenia realizowane stylem zmiennym, dowolnym oraz ćwiczenia nóg i ramion. Pozostałe style jak motylkowy, grzbietowy i klasyczny były doskonalone przy ćwiczeniach do stylu zmiennego. W zależności od pokonywanego dystansu dominowały odcinki 50, 100 i 200 metrowe.
Ocena wydolności tlenowej wykazała duże zróżnicowanie poziomu możliwości funkcjonalnych pływaków. Prędkość progowa w ciągu cyklu wahała się od 1,15 m/s w stylu klasycznym do 1,45 m/s w stylu grzbietowym w I terminie badań, zaś w ostatnim od 1,3 m/s do 1,53 m/s.
Wyniki testu oceny możliwości beztlenowych wykazały, że w całym okresie badań u pływaczek wystąpiły znacznie większe wahania mocy niż u pływaków. Odzwierciedleniem wyników testu w kolejnych badaniach były wyniki sportowe. I tak w III badaniu (grudzień) zarówno u pływaczek jak i pływaków poziom mocy maksymalnej był wysoki. W tym też okresie w zawodach z cyklu Grand Prix, zawodnicy osiągnęli wysokie rezultaty. Natomiast w kolejnych badaniach poziom mocy nieco spadł, co znalazło odbicie w obniżeniu wyników sportowych.
Poszukując pogłębionych informacji o reakcjach organizmu pływaków na stosowane obciążenia treningowego w wybranych okresach zwiększonych obciążeń i ważnych z punktu widzenia rozwijania formy sportowej, wykonano oznaczenia aktywności stężenia kinazy kreatynowej do oceny efektów bezpośrednich wykonywanej przez nich pracy treningowej.