System Zwiększania Możliwości Fizycznych Sportowca
Autorzy uważają, że rozwój możliwości fizycznych młodych sportowców powinien być zaplanowany w perspektywie 6-8 lat (najlepiej dwóch cykli olimpijskich) i konsekwentnie realizowany w ramach Systemu, opracowanego przez poszczególne polskie związki sportowe. Zdaniem autorów tylko wówczas jest możliwe bezpieczne, wieloletnie, systematyczne, spokojne szkolenie młodych sportowców, które najlepiej oprzeć o układ organizacyjny: Szkoła Mistrzostwa Sportowego, Kadra Narodowa Kadetów, Juniorów, Młodzieżowa, Kadra Narodowa Seniorów.
Przyjmując jako początek działania w Systemie rozpoczęcie nauki w Szkole Mistrzostwa Sportowego, proponuje się podział procesu zwiększania możliwości fizycznych dziewcząt i chłopców na następujące etapy:
I (wszechstronny) – sportowcy 16-17-letni (umownie – kadeci);
II (ukierunkowany) – sportowcy 18-19-letni (umownie-juniorzy);
III (specjalny) – sportowcy od 20 roku życia do końca planowanego rozwoju możliwości fizycznych (umownie – seniorzy).
W tabeli 9.1 przedstawiono zmiany najważniejszych elementów Systemu na kolejnych etapach procesu zwiększania możliwości fizycznych dziewcząt i chłopców.
Cele Systemu
Głównym celem Systemu na I i II etapie jego stosowania, obejmujących sportowców w wieku 16-17 i 18-19 lat, jest wszechstronny i ukierunkowany rozwój fizyczny dziewcząt i chłopców. Na III etapie (dorośli sportowcy) celem jest specjalne przygotowanie fizyczne.
Na I i II etapie sformułowany powyżej cel główny zapewnia także przygotowanie układu mięśniowego i nerwowego dziewcząt i chłopców do stopniowego wprowadzania w dalszych latach procesu szkoleniowego klasycznych procedur treningowych (metody, ćwiczenia, obciążenia, częstotliwość i liczba jednostek treningowych), ukierunkowanych na rozwijanie przede wszystkim siły mięśniowej i mocy (tzw. siły dynamicznej) mięśni całego ciała oraz skoczności.
Na wszystkich etapach stosowania Systemu w przygotowaniach młodych sportowców zaliczonych w składy kadr narodowych (wszystkie kategorie wieku), zakłada się osiągnięcie najwyższego poziomu ich możliwości fizycznych w okresach udziału w najważniejszych zawodach, zaplanowanych w danym cyklu szkoleniowym. Wymaga to dostosowania każdorazowo, tzn. w danym cyklu rocznym, planu przygotowania fizycznego do kalendarza sportowego (rozgrywki krajowe, mecze i turnieje różnej rangi, zgrupowania centralne, praca w SMS-ie, klubie itd.), opracowanego dla konkretnej grupy szkoleniowej. Na III etapie zaleca się w zakresie przygotowania fizycznego opracowywanie indywidualnych planów treningowych.
Charakterystyka Systemu
Jaki jest proponowany System?
Kompleksowy – to znaczy ukierunkowany na zwiększanie wszystkich, ustalonych jako niezbędne w danej dyscyplinie/konkurencji cech układu mięśniowego (lokalna wytrzymałość siłowa, masa mięśniowa, siła, skoczność i moc) dziewcząt i chłopców.
Stopniowy – to znaczy dostosowany zarówno do okresów życia osobniczego dziewcząt i chłopców, jak i kolejnych, stawianych przed nimi zadań szkoleniowych; wprowadzający młodego sportowca stopniowo i spokojnie w kolejne fazy fizycznego przygotowania, bez ich „skracania” i „przeskakiwania”.
Ochronny – to znaczy minimalizujący ryzyko przeciążenia układu ruchu sportowca na każdym etapie jego rozwoju przez ściśle zaplanowane systematyczne, wieloletnie oddziaływanie na układ mięśniowy i nerwowy; przygotowujący młodych sportowców do „seniorskich” obciążeń treningowych przez stosowanie tylko takich ćwiczeń i oporów zewnętrznych, które są dostosowane do wieku i możliwości fizycznych dziewcząt i chłopców.
Analityczny – to znaczy wyodrębniający z ogólnego, powszechnie stosowanego pojęcia siła poszczególne cechy układu mięśniowego niezbędne w danej dyscyplinie/konkurencji sportowej, które są rozwijane w odpowiednich okresach cyklu rocznego.
Etapowy – to znaczy ściśle ustalający kolejność swoistego (specyficznego) zwiększania w rocznym cyklu szkoleniowym wyodrębnionych cech układu mięśniowego.
Ciągły – to znaczy wprowadzający konieczność systematycznej, cało- i wielo-rocznej pracy treningowej, ukierunkowanej na zwiększanie możliwości fizycznych dziewcząt i chłopców.
Nadążny- to znaczy umożliwiający na podstawie kontroli i oceny zmian stanu organizmu sportowca dokonywanie w programach treningowych modyfikacji bieżących (w ramach poszczególnych jednostek treningowych), operacyjnych (po jednym lub kilku treningach), okresowych (po danym okresie szkoleniowym) i rocznych (po zakończonym cyklu szkoleniowym).
Zmiany głównych elementów Systemu na kolejnych etapach rozwoju sportowego dziewcząt i chłopców
W tabeli 9.1 przedstawiono zmiany najważniejszych elementów Systemu na kolejnych etapach procesu zwiększania możliwości fizycznych dziewcząt i chłopców.
