Sport wyczynowy młodzieży w perspektywie orientacji na wartości.
Aksjologiczna perspektywa widzenia sportu jest próbą określenia jakiego typu orientacją w tej dziedzinie obierają młodzi sportowcy. Ich opinie są niewątpliwie deklaracją, ale na pewno nie są pozbawione doświadczeń i przemyśleń. To, że w wyborze czy zestawie wartości sportu wyczynowego pojawiły się tylko wartości pozytywne, świadczy o tym, iż w przeważającej mierze tymi wartościami sport jako rzeczywistość da się dziś opisać.
Tabela 12.1. Wartości sportu wyczynowego w ocenie młodzieży sportowej.
W świetle danych w tab. 12.1 ponad 1/2 badanych ocenia sport wyczynowy jako wytrwałość w osiąganiu celu – wartości o wyjątkowym znaczeniu osobowościowo-twórczym dla jednostki, tak w wymiarze sportowym, społecznym, jak i psychicznym. W przypadku 47,8% badanych sport wyczynowy to możliwość poznania świata. Można sądzić, że z tytułu charakteru tej wartości tj. instrumentalnej, badani byli zainteresowani materialnie. Jednak wartość ta ma również wymiar poznawczy, ważny dla kształtu osobowości młodego człowieka. Wszystkie inne wartości wymieniane są już rzadziej. Choć takie jak: zdrowie – 30,3%, sprawność ruchowa – 21,4%, harmonijna budowa ciała 15,9%, przyjemność wysiłku -19,4% stanowią o istocie sportu wyczynowego. Dlatego te wartości się wymienia. Nie przynależą one do wartości esencjonalnych, lecz stanowią o egzystencji sportu wyczynowego. Zastanawiające były niskie wskaźniki procentowe takich wartości jak sława, przyjemność bycia lepszym, które są dla młodzieży naturalną potrzebą, skłonnością, wręcz potrzebą indywidualną.
Aksjologiczny obraz sportu wyczynowego, choć bardzo drobiazgowy, nabiera zupełnie innych barw gdy traktujemy sport wyczynowy jako wartość w relacji z innymi wartościami. Ten relacjonalny charakter oceny sportu wyczynowego prezentuje tab. 12.2.
Tabela 12.2. Opinie uczniów – sportowców nt. sportu wyczynowego.
Przedstawione w niej dominujące opinie badanych pokazały, że młodzież chce sportu bezpiecznego dla zdrowia. Natomiast w opinii 59,5% młodzieży sport jest czymś pośrednim między pracą a rozrywką, a już w znacznie mniejszym stopniu 46,3% jest to tylko ciężka i wyczerpująca praca. Alarmującym był fakt 30,8% opinii badanych, że sport utrudnia naukę i pracę. To po co są te specjalne szkoły, szkoły mistrzostwa sportowego? Jeśli 1/3 młodzieży po paru latach doświadczeń pobytu w nich wyraża taki pogląd.
W innym miejscu, próbując empirycznie określić sport wyczynowy uzyskaliśmy zbliżone wskaźniki nt. tego, czym jest dla badanych sport? Wyniki te prezentuje tab. 12.3.
Pytając o opinię młodzież SMS-ów nt. sportu wyczynowego, chcieliśmy znać ich stosunek do rzeczywistości przynajmniej w tych zagadnieniach, z których dane prezentujemy.
Dane z tab. 12.4 pokazały, że połowa badanych oceniła polskie warunki dla sportu wyczynowego jako średnie. Dalej w tab. 12.5,3/4 sportowców z SMS uważała, że w Polsce zbyt mało pieniędzy przeznaczało się na sport. Ten wyjątkowy sceptycyzm badanych i niskie oceny w stosunku do sportu wyczynowego w Polsce był również poparty przez badanych niską ocenę ludzi sportu, którą to ocenę prezentują dane z tab. 12.6 i tab. 12.7 oraz niską oceną widowiska sportowego -tab. 12.8. Tylko 1/3 badanych oceniła widowisko sportowe pozytywnie. Połowa badanych ocenia je raczej pozytywnie. Oczywiście można powiedzieć, że oceny te były wynikiem bycia tej młodzieży w środowisku sportu wyczynowego. Ale w naszym przekonaniu – być to nie znaczy wszystko wiedzieć, czy być świadomym. Te deklarowane przez badanych oceny to w naszym przekonaniu brak wiedzy badanych nt. społecznego znaczenia sportu wyczynowego i zachodzących w nim przemian, a także roli jaką mogą w przyszłości odegrać ci młodzi sportowcy w sporcie wyczynowym i w społeczeństwie.