Indywidualizacja treningu
Na obecnym etapie wiedzy o treningu sportowym powszechnie wiadomo, że należy dążyć do tego, by celem treningu, ukierunkowanego na zwiększenie wybranych cech układu mięśniowego, były potrzeby (głównie „braki”) konkretnego sportowca, realizowane przez formę indywidualnego treningu.
W zakresie fizycznego przygotowania sportowca należy uwzględnić czynnik indywidualizacji treningu we wszystkich grupach szkoleniowych, choć w różnym stopniu (tabela 9.1). Włączenie tego czynnika w programy treningowe, które na I i II etapie praktycznie przeznaczone są dla całej grupy (drużyny), wymaga wnikliwej analizy konkretnej sytuacji szkoleniowej („braki” danego sportowca) i w trybie „na roboczo” wprowadzenia korekt w poszczególnych programach. W odniesieniu do grupy seniorów (kobiety i mężczyźni) na III etapie stosowania Systemu należy przewidzieć potrzebę opracowanie indywidualnych programów treningowych, uwzględniających nie tylko „słabe strony” danego sportowca, ale i np. w zespołowych grach sportowych jego funkcję w drużynie (tzw. pozycję na boisku).
Tabela 9.1. Zmiany głównych elementów Systemu na kolejnych etapach rozwoju sportowego dziewcząt i chłopców
ELEMENT
SYSTEMU |
ETAP I GRUPA „KADET” 16-17 lat | ETAP II GRUPA „JUNIOR” 18-19 lat | ETAP III GRUPA „SENIOR” Powyżej 19 lat |
Hasło wiodące (cel główny) | Wszechstronne przygotowanie fizyczne | Ukierunkowane przygotowanie fizyczne | Specjalne przygotowanie fizyczne |
Program
treningowy |
Program .Kadet”
Przygotowanie do kompleksowego treningu cech układu mięśniowego, uwzględnionego w programie „Junior” |
Program .Junior”
Kompleksowy trening cech układu mięśniowego, przygotowujący do udziału w zawodach głównych oraz do stosowania programu .Senior” w kolejnych latach treningu |
Program „Senior”
Kompleksowy trening cech układu mięśniowego, zawierający klasyczne procedury treningowe, zapewniający dalsze systematyczne zwiększanie cech układu mięśniowego, przygotowujący do udziału w zawodach głównych |
Cele
pośrednie |
Przygotowawczy (do realizacji obciążenia treningowego specjalnego), profilaktyczny (zmniejszenie stopnia ryzyka odniesienia kontuzji) | Przygotowawczy (jak na etapie I), progresywny (jak na etapie III), profilaktyczny (jak na etapie I) | Progresywny (do osiągnięcia najwyższej dyspozycji fizycznej podczas głównych zawodów), profilaktyczny (jak na etapie I) |
Akcenty
treningowe |
Siła mięśni całego ciała (szczególnie: grzbietu, brzucha, stawu kolanowego), moc – własne ciało i małe obciążenie zewnętrzne, sprinty, rzuty piłką lekarską skoki, wytrzymałość siłowa, .baza tlenowa” (m.in. bieg ciągły systematycznie) | Siła mięśniowa (szczególna uwaga: mięśnie grzbietu i stawu kolanowego) i moc mięśni całego ciała (własne ciało i średnie obciążenie zewnętrzne), skoczność, masa mięśniowa (tylko chłopcy), mniej „bazy tlenowej” (bieg ciągły tylko okresowo) | Siła i moc mięśni całego ciała -przez etapy: lokalna wytrzymałość siłowa, masa mięśniowa (tylko mężczyźni), siła (nadal baczna uwaga na mięśnie stawu kolanowego), moc – głównie duże obciążenie zewnętrzne, „baza tlenowa” tylko okresowo |
Czas
stosowania treningów |
W okresie przygotowawczym i startowym rocznego cyklu szkoleniowego | W okresie przygotowawczym i startowym rocznego cyklu szkoleniowego | W okresie przygotowawczym, startowym i przejściowym rocznego cyklu szkoleniowego |
Liczba treningów w tygodniu i ich rodzaj | Co najmniej 2: 1 trening siłowy + 1 „wszechstronny” | Co najmniej 2 siłowe, okresowo 3 (np. podczas zgrupowania) lub 1 (np. w okresie startowym), | Co najmniej 2 siłowe, okresowo 3 lub 1 – tak jak na II etapie |
Przebieg treningów w cyklu rocznym | Zmiana ćwiczeń oraz zmniejszanie liczby powtórzeń w serii w czasie od okresu przygotowawczego do startowego (od wytrzymałości siłowej do siły i mocy) w ramach programów treningowych „Kadet” | Zmiana programów treningowych „Junior” na poszczególnych etapach w cyklu rocznym (lokalna wytrzymałość siłowa, masa mięśniowa – generalnie tylko chłopcy, siła i moc) | Kompleksowe, ale etapowe zwiększanie cech układu mięśniowego wiodących w danej dyscyplinie z wykorzystaniem klasycznych ćwiczeń i metod, programy treningowe „Senior |
Rodzaje
stosowanych ćwiczeń |
Izolowane segmentowe (tylko w odciążeniu), globalne (mięśnie całego ciała, z maksymalną dynamiką, ale tylko masa ciała, ewentualnie małe obciążenie zewnętrzne (np. rzuty piłkami lekarskimi) | Izolowane, segmentowe, globalne (tylko średnie obciążenie, bez znacznego obciążenia osiowego kręgosłupa) | Klasyczne ćwiczenia sity mięśniowej i mocy całego ciała z dużymi obciążeniami, izolowane – głównie na etapie lokalnej wytrzymałości siłowej, segmentowe, globalne |
ELEMENT
SYSTEMU |
ETAP I GRUPA „KADET” 16-17 lat | ETAP II GRUPA „JUNIOR” 18-19 lat | ETAP Ili GRUPA „SENIOR” Powyżej 19 lat |
Hasło wiodące (cel główny) | Wszechstronne przygotowanie fizyczne | Ukierunkowane przygotowanie fizyczne | Specjalne przygotowanie fizyczne |
Rejestracja
obciążenia treningowego |
Indywidualny zeszyt treningowy | Indywidualny zeszyt treningowy | Indywidualny zeszyt treningowy |
Indywidualiza-cja
treningu |
Generalnie tylko aspekt korektywny (wady postawy ciała) | Częściowa – wyraźne „braki” w potencjale fizycznym | Pełna, wyraźne „braki”, wymagania dyscypliny i uwzględnienie np. pozycji pełnionej w zespole |
Kontrola skuteczności działania w Systemie | Ocena postępów w zakresie rozwoju fizycznego: testy trenerskie siły, mocy, i sprawności ogólnej, zalecana kontrola laboratoryjna (2 razy w roku badania diagnostyczne ogólne), kontrola medyczna: stan układu ruchu, badania endokrynologiczne -dziewczęta | Ocena rozwoju fizycznego: testy trenerskie siły, mocy i sprawności ukierunkowanej, zalecana kontrola laboratoryjna (2 razy w roku badania diagnostyczne ukierunkowane), kontrola medyczna: ocena zmian w układzie ruchu (kręgosłup, stawy kolanowe), badania endokrynologiczne – dziewczęta | Ocena zmian w potencjale fizycznym: testy trenerskie siły, mocy i sprawności specjalnej, zalecana kontrola laboratoryjna (2-3 razy w roku badania diagnostyczne specjalne), kontrola medyczna: ocena zmian w układzie ruchu, badania endokrynologiczne – kobiety, okresowe monitorowanie reakcji organizmu na obciążenia treningowe i startowe |
Współudział sportowca w realizacji Systemu | Zaangażowanie, solidna, systematyczna praca, prowadzenie zeszytu treningowego | Zaangażowanie, solidna, systematyczna praca, prowadzenie zeszytu treningowego, samodzielne wykonanie zadań wyznaczonych przez trenera (np. w zakresie sprawności ogólnej, gibkości) | Zaangażowanie, solidna, systematyczna praca, prowadzenie zeszytu treningowego, stopniowe przechodzenie do samodzielnej pracy i odpowiedzialności w zakresie przygotowania fizycznego (forma treningu indywidualnego) |