Oczekiwania i aspiracje uczniów-zawodników SMS a ich biografia sportowa.
Poziom sportowy SMS za sprawą udziału tej młodzieży w zawodach różnej rangi, bogatego kalendarza imprez, w statystyce i ocenie władz sportowych ówczesnego UKFiT systematycznie rósł [Karwacki A., Kowalski Z., Winiarski Z., 1997], Nie był to jednak oszałamiający przyrost wyników. W wyniku przeprowadzonych badań w 1997 roku stwierdziliśmy, że badani z 5 SMS w kraju posiadali: I klasę sportową – 22,9%, II klasę sportową – 25,6% i III klasą sportową – 22,9%. Pozostali badani (18,3%) nie mieli klasy sportowej, bądź jej nie podali. Natomiast najwyższy poziom sportowy reprezentowało łącznie 19 uczniów legitymując się klasą Mistrzowską Międzynarodową (3,9% badanych) i klasą Mistrzowską Krajową (3,5% badanych).
A zatem w badanej grupie młodzieży dominowali sportowcy o średnim poziomie sportowym. 1/3 badanych sportowców prezentowała najwyższy poziom sportowy nie tylko w kategorii sportu młodzieżowego. Do tej sportowej charakterystyki należałoby także dopisać ich wyniki w nauce. 30,4% badanej młodzieży oceniła je jako dobre. Ponad 40,4% badanych oceniła swoje wyniki łącznie; jako dostateczne lub więcej niż dostateczne. Tylko 9% badanych uczniów-sportowców ocenia swe osiągnięcia szkolne na bardzo dobrze, a 9,7% na więcej niż dobrze.
W ocenie warunków do osiągania sukcesu w sporcie wyczynowym badani uczniowie najczęściej podkreślali pozycję „inne” – tab. 12.9. Generalny wniosek z prezentowanych danych był taki, że stanowczo za dużo elementów przeszkadzało tej młodzieży w byciu dobrym sportowcem, a niektóre z wymienionych przez nich powodów ujętych w kategorię „inne”, np. nieodpowiednia budowa ciała, niski wzrost, słaba sprawność i wytrzymałość – były wielce niepokojące.
Wyniki badań zamieszczone w tabeli 12.10,12.11 i 12.12 stanowiły odpowiedzi na szereg nurtujących środowiska sportowe pytań o efekty i wyniki sportowe i co zrobić by były one lepsze?. Nasz wniosek w tym względzie był taki, że: należy prowadzić selekcję sportową tej młodzieży zgodnie ze sztuką, że należy również lepiej z tą młodzieżą pracować wciągając ją w realizację ich celów sportowych, że należy im te cele co roku stawiać. Ponadto należy tej młodzieży uświadamiać szczególną atrakcyjność roli sportowca, role sportu wyczynowego, widowiska sportowego, zawodów w sporcie! Czy szerzej w życiu społecznym!
Jest to zadanie dla ludzi pracujących w SMS, Polskich Związkach Sportowych i obecnych władz rządowych, choć ludzie Ci mają różne role do odegrania w rozwiązaniu zasygnalizowanych problemów.
Mówiąc o efektach sportowych, wspomnieliśmy o sferze motywacji i różnych jej pokładach, źródłach. Jednym z nich jest samoświadomość uczestnictwa uczniów sportowców w sporcie wyczynowym i wynikającej z tego stanu wiedzy nt. sportu wyczynowego. Chcieliśmy zatem wiedzieć jakie elementy najbardziej ich mobilizowały, a jakie zniechęcały do pracy treningowej, rywalizacji sportowej do całego procesu treningowego. Do najbardziej mobilizujących stymulatorów treningowych badani w 26,8% zaliczyli wynik na zawodach, w 22,5% chęć bycia lepszym, w 14,7% ambicje osobiste, w 13,2% zwycięstwo a 13,1% nie podało żadnej odpowiedzi, tylko 1,9% czyli 5 sportowców podało, że mobilizuje ich do treningu trener! Rola trenera wydaje się być kluczowym ogniwem w procesie treningowym i systemie szkolenia młodzieży sportowej. W świetle tych danych rola trenera zaprezentowała się żałośnie. Ten, zdawałoby się radykalny wniosek potwierdziły również dalsze wyniki z prezentowanych badań. Odwrotna do poprzedniej perspektywa zniechęcenia sportowców do procesu treningowego, ukazała jak wiele w tym systemie szkolenia przeszkadzało tym młodym ludziom. Do najczęściej wymienianych przez badanych sportowców przyczyn zniechęcających podawano: monotonię i rutynę treningów -19% oraz „inne” (bardzo obszerny zbiór czynników od prywaty władz, przez pogodę do samotności – takie przyczyny podało 19,8%). 16,3% badanych wymieniło trenera jako element zniechęcenia, 8,9% sportowców jako powód podało również złe warunki treningowe i szkolne. Nie są to oczywiście wszystkie przyczyny. To co zniechęca badanych sportowców do treningu lub stanowi o ich entuzjazmie treningowym nie przesądza jeszcze o ich obecnościach w zajęciach treningowych. Powody nieobecności na treningach bywają różne. 31,9% badanych opuszcza treningi ze względu na naukę i inne obowiązki, 21% sportowców podało za powód zmęczenie i niechęć. W równej mierze, na poziomie 14,4% oraz 13,6% badani za powód nieobecności podali choroby, kontuzje i sprawy rodzinne, np. wyjazd do domu, a około 16% badanych nie udzieliło odpowiedzi.