Międzynarodowy Test Sprawności Fizycznej – EUROFIT
Dla zobiektywizowania praktycznej działalności trenerów postanowiono posłużyć się wybraną precyzyjnie baterią testów sprawności fizycznej ogólnej, posiadającą sprawdzoną naukowo trafność, rzetelność i wartość różnicującą.
Wybór nie był prosty i dlatego konieczne staje się merytoryczne uzasadnienie proponowanych rozwiązań.
Istnieją bardzo liczne baterie testów sprawdzających poziom sprawności fizycznej człowieka. Niektóre z nich odnoszą się do określonego wieku, jak np. testy dla dzieci przedszkolnych, dla młodzieży szkolnej, dla ludzi dorosłych, ludzi starych. Niektóre są przystosowane do diagnozy lekarskiej, np. testy ruchowe stosowane w rehabilitacji leczniczej czy próby wydolności roboczej, jakie zalecają kardiolodzy, lub ocena gibkości stawów wykorzystywana w reumatologii, itp. Wiele testów jest stworzonych dla oceny ogólnej sprawności fizycznej i dla oceny sprawności ukierunkowanej albo specjalnej-tu najbardziej znane są testy sprawności sportowej opracowane przez były Instytut Naukowy kultury Fizycznej. Dlatego, jeżeli chcemy wybrać jakiś test lub baterie testów do stosowania w praktyce, musimy najpierw zdecydować, co chcemy oceniać i dla kogo próby ruchowe mają być przeznaczone.
W Polsce w ostatnim dwudziestoleciu popularne stały się dwie baterie oceniające ogólną sprawność fizyczną młodzieży. Jest to Międzynarodowy Test Sprawności Fizycznej składający się z ośmiu prób ruchowych i europejski test, w skrócie zwany EUROFIT.
Dla baterii Testu Międzynarodowego mamy opracowane polskie normy w postaci tabel 100-punktowych (Stefan Pilicz, Ryszard Przewęda, Janusz Dobosz i Sylwia Nowacka-Dobosz). W EUROFIT mamy również opracowane aktualne układy odniesienia w postaci siatek centylowych (Romuald Stupnicki, Ryszard Przewęda, Katarzyna Milde). Jednak dla praktyków wychowania fizycznego i sportu posługiwanie się centylami jest trudniejsze, niż posługiwanie się tabelami punktowymi.
Poza tym dwie próby w baterii EUROFIT budzą wątpliwość, mianowicie próba równowagi i wytrzymałościowy bieg wahadłowy na odcinku 20 m z rosnącym tempem biegu dyktowanym z magnetofonu. Próba równowagi jest po pierwsze za trudna dla dzieci z pierwszych klas szkolnych (99% uczniów nie jest w stanie jej wykonać), po drugie ma ocenę nieciągłą: jeżeli testowany nie wykonał próby -dostaje 0, jeżeli za pierwszym razem – dostaje 1, jeżeli za drugim – dostaje 2, jeżeli za trzecim – dostaje 3, itd., czyli ocena zaczyna się od najgorszej, potem jest najlepsza i stopniowo pogarsza się. Bieg wahadłowy na odcinku 20 m budzi zastrzeżenia metodologiczne, ponieważ badany może sam uznać, że jest już bardzo zmęczony lub osoba testująca może podjąć taką decyzję na podstawie subiektywnych spostrzeżeń (np. dostrzega zaczerwienie twarzy). Jest to co prawda próba alternatywna, ponieważ można ten test zastąpić testem PWC-170, ale do testu PWC-170 potrzebny jest cykloergometr, co w praktyce komplikuje jego przeprowadzenie.
Wadą prób w baterii EUROFIT jest to, że większość z nich ma rozkład skośny, tzn. wyniki grup nie układają się w rozkład normalny (krzywą Gaussa). Ta wada w pomiarach indywidualnych nie ma znaczenia, natomiast jeżeli chcemy oceniać sprawność grupową na podstawie testów EUROFIT, dla obliczenia średniej arytmetycznej, czy innych operacji statystycznych musimy stosować dodatkowe zabiegi, jak np. logarytmowanie.
Biorąc pod uwagę wymienione wyżej niedogodności, najchętniej w praktyce stosuje się baterie Testu Międzynarodowego, tym bardziej, że jest ona powszechniej znana w naszym kraju. Natomiast Rada Europy, do której Polska należy od kilkunastu lat, zaleca (to jest sugestia – nie nakaz), żeby stosować EUROFIT, ponieważ test ten został opracowany przez Komitet Rozwoju Sportu Rady Europy („Council of Europę, Committee for the Development of Sport”) i ten lansuje swoje osiągnięcia.
Sugerujemy jednak ze względów praktycznych pozostanie przy Teście Międzynarodowym (łatwiejszy technicznie do przeprowadzenia, czytelniejszy przy diagnozowaniu i prognozowaniu).
OPIS MIĘDZYNARODOWEGO TESTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ
Przedstawiany test sprawności fizycznej zalecany jest dla osób w wieku od 6 do 32 lat. Poszczególne próby wymagają dość znacznego wysiłku i dlatego osoby im poddawane powinny być zdrowe i odpowiednio przygotowane pod względem wytrzymałości.
Test zawiera osiem następujących prób:
1) bieg na dystansie 50 m;
2) skok w dal z miejsca;
3) a) bieg na dystansie 600 m – dziewczęta w wieku do 11 lat oraz chłopcy w wieku do 11 lat;
b) bieg na dystansie 800 m – dziewczęta w wieku 12 i więcej lat;
c) bieg na dystansie 1000 m – chłopcy w wieku 12 i więcej lat;
4) pomiar siły dłoni (dynamometr);
5) wytrzymałość siłowa;
a) zwis na ugiętych rękach – dziewczęta wszystkich roczników i chłopcy w wieku do 11 lat;
b) podciąganie w zwisie na drążku – chłopcy w wieku 12 i więcej lat;
6) bieg wahadłowy na dystansie 4 razy 10 m;
7) siady z leżenia tyłem wykonywane w czasie 30 s;
8) skłon tułowia w przód.
Test powinno się przeprowadzać w ciągu dwóch dni. Pierwszego dnia należy ocenić stan sprawności w próbach: 1, 2 i 3. W drugim dniu – pozostałe próby (4-8). Można też przeprowadzić wszystkie próby w ciągu jednego dnia według podanej kolejności, z tym jednak, że próbę 3 (bieg wytrzymałościowy) należy przeprowadzić jako ostatnią.
1. Bieg na dystansie 50 m (ryc. 7.1)
Sprzęt i pomoce: czasomierze, pistolet lub inne urządzenie startowe, chorągiewki dla oznaczania miejsca startu i mety.
Sposób wykonania: na komendę „na miejsca” badany staje nieruchomo przed linią startową w pozycji wykrocznej (tzw. start wysoki). Na sygnał wybiega i z największą prędkością przebywa wyznaczony dystans.
Wynik: z dwóch biegów mierzonych z dokładnością do 1/10 s liczy się czas lepszy.
Uwagi: Sygnałem do startu może być strzał z pistoletu startowego lub inny sygnał, dobrze widoczny dla mierzących czas. Jednocześnie może biegnąć kilku badanych, ale wtedy każdy z nich musi mieć odrębnego chronometrażystę. Bieżnia powinna być dobrze przygotowana i odpowiednio oznakowana. Warunki atmosferyczne – bez nadmiernego wiatru i skrajnych temperatur.
