Kontrola treningu i walki sportowej.
Wyniki kontroli treningu (badań diagnostycznych) stanowią podstawę racjonalnej oceny aktualnych możliwości zawodniczek, będąc tym samym główną inspiracją wyznaczania celów szkoleniowych. W ramach badań diagnostycznych są wykonywane testy oceniające poziom najważniejszych składowych sprawności i wydolności koszykarek. Testom za każdym razem towarzyszą pomiary wysokości i masy ciała oraz składu ciała (% tkanki tłuszczowej i body mass index, wyznaczane przy wykorzystaniu aparatu Futrex 6100).
Wydolność beztlenowa
Wydolność beztlenową diagnozowana jest Wingate testem. To klasyczna próba maksymalnej nocy beztlenowej, wykonywana na cykloergometrze. Obciążenie wysiłkowe dobiera się indywidualnie do masy ciała ćwiczącej, wg zasady:
Obc. (kg) = 0,075 x masa ciała (kg)
Zadaniem badanego jest uzyskanie, po komendzie „start”, jak największej liczby obrotów kończynami dolnymi i utrzymywanie jej przez 30 s pracy (Barr-Or 1987).
Za pomocą sprzężonego z cykloergometrem programu komputerowego MCE wylicza się podstawowe parametry mechaniczne wysiłku, takie jak: moc maksymalną, wykonaną pracę, wskaźnik spadku mocy (w %).
Wingate test był w latach 1998-2003 wykonywany w SMS PZKosz W-wa trzykrotnie w każdym roku szkolnym. Otrzymane wyniki służyły w pierwszej kolejności do określania wartości obciążeń w specjalistycznym treningu koszykarskim oraz w zajęciach ogólno usprawniających realizowanych metodą interwałową.
W zajęciach ogólnousprawniających wykonywano także próbę oceniającą biegową wytrzymałość szybkościową – bieg wahadłowy 10×20 m.
Wydolność tlenowa
Poziom wydolności tlenowej oceniany testem progu przemian anaerobowych (PPA). Test PPA przeprowadza się na bieżni mechanicznej – koszykarki wykonują 12-15 minutowy bieg z progresją prędkości co 3 min. z następującymi prędkościami: 6, 8,10,12 i 14 km/h. W każdych ostatnich 20 s każdego odcinka biegu pobiera się krew z palca ręki do oznaczenia stężenia LA. Przez cały cykl badań rejestruje się wartość tętna (HR), wykorzystując monitoring Sport-Testerem. Z wyliczonej krzywej mleczanowej odczytuje się progowe wartości tętna i prędkości biegu.
Wyniki badań pozwalają określić indywidualne różnice w poziomie możliwości biegowych dziewcząt. Znajduje to swoje odzwierciedlenie w intensywnym i regeneracyjnym treningu tlenowym. Każda zawodniczka zna swoją progową wartość prędkości biegu oraz tętna i w zakresie tych intensywności kształtuje swoją wydolność tlenową (także w treningu indywidualnym) To aktualnie najbardziej racjonalna droga tlenowego przygotowania wysiłkowego.
Szybkość
Do pomiarów poziomu szybkości zastosowano następujące próby biegowe:
1) 5 m – ocena szybkości startowej,
2) 10 m – ocena szybkości startowej w połączeniu ze zdolnością uzyskiwania wysokiej prędkości na krótkim odcinku,
3) 20 m – ocena szybkości biegowej na charakterystycznym dla koszykówki dystansie biegowym,
4) bieg wahadłowy na trasie wokół pola podkoszowego, w sumie 30,5 m dystansu – ocena zwinności w połączeniu z szybkością startową, wymiar szybkości specjalnej.
Rezultaty testów szybkościowych są istotną informacją do planowania zajęć specjalistycznych oraz obciążeń biegowych w treningu właściwym szybkości.
Siła mięśniowa
Precyzyjna diagnoza siły mięśniowej zawodniczek przeprowadzona jest poprzez badanie wartości momentów sił mięśniowych w statyce oraz ocenę wyskoku na platformie tensometrycznej. Pomiar momentów obejmuje badanie siły w ruchach prostowania i zginania w stawach: łokciowym, kolanowym i biodrowym obu kończyn. Testowano także siłę chwytu na dynamometrze.
Uzyskane wyniki, będąc miarą ogólnego potencjału siłowego zawodniczek, są wykorzystywane do planowania obciążeń treningowych w okresie przygotowawczym (faza ogólnego przygotowania siłowego).
Dodatkowo, na zajęciach ogólnorozwojowych, stosuje się próby diagnozujące siłę dynamiczną. Wykonywano tutaj dwie próby:
a) rzut piłką lekarską 3 kg oburącz sprzed klatki piersiowej,
b) rzut piłką lekarską 3 kg oburącz za siebie.
Stosuje się ponad to systematyczne monitorowanie zajęć szkoleniowych poprzez zastosowania monitorów pracy serca – Sport Testerów. Pozwalają one na bieżąco śledzić intensywność wysiłku, racjonalniej planować przerwy wypoczynkowe, nie przeszkadzając jednocześnie w wykonywaniu różnorakich ćwiczeń.
Kontrola walki sportowej to kolejny obszar diagnostyczny. Zdobywane tutaj informacje są podstawą obiektywnej oceny indywidualnych oraz zespołowych umiejętności specjalistycznych i służą wnioskowaniu np. o skali popełnianych błędów technicznych czy taktycznych. Kontrola tego typu oparta jest na analizie zapisu magnetowidowego meczu i jego statystyce przy wykorzystaniu arkuszy obserwacyjnych.
Trener ma do dyspozycji arkusz oceny obejmujący 44 elementy techniczno-taktyczne. Ocena (w skali 5 punktowej) ma charakter subiektywny, jest jednak dokonana na bazie wielu obserwacji gier.
Tabela 3.7 prezentuje (przykładowo) taką ocenę dla 17-letniej koszykarki, grającej na pozycji centra.
Tabela 3.7. Ocena poziomu umiejętności techniczno-taktycznych zawodniczki A.C. (190/84, center). Skala ocen: 1 – niedostatecznie, 2 – dostatecznie, 3 – dobrze, 4 – bardzo dobrze, 5 – idealnie.
Tak zgromadzony materiał diagnostyczny, w połączeniu z trenerską oceną umiejętności specjalnych poszczególnych dziewcząt, jest podstawą opracowania ogólnego i indywidualnego programu szkolenia koszykarek SMS PZKosz Warszawa W tych ramach każda zawodniczka ma wyznaczone zadania do doskonalenia z zakresu przygotowania techniczno-taktycznego, jak również dla każdej z koszykarek dobierane są optymalne, co do rodzaju, objętości i intensywności, obciążenia treningowe.