Analiza szkolenia w pływaniu na różnych etapach treningu.
Trening pływacki podlega ogólnym prawidłowościom etapowego przygotowania, tj. od wszechstronnego poprzez ukierunkowane do specjalnego. Obok przygotowania fizycznego na lądzie i w wodzie – równorzędną składową stanowi przygotowanie techniczno-taktyczne. Akcenty treningowe zmieniają się w zależności od etapu, okresu czy mezocyklu.
W prowadzonych badaniach na różnych etapach szkolenia obraz całkowitych obciążeń (TR) miał zwykle tendencję rosnącą (ryc. 6.1). Obciążenia w pływaniu w ciągu roku w grupach najmłodszych wynosiły ok. 300 h, zaś u seniorów ok. 600 h. Liczba godzin treningowych znalazła swoje odbicie w liczbie zrealizowanych treningów w odpowiednich grupach wiekowych.
Obciążenia wszechstronne (W) miały tendencję rosnącą w pierwszych etapach szkolenia i wynosiły: dla 10-latków 68 h (22% obciążeń TR), 11-latków – 92 h (26%), 12-13-latków – 103 h (29%), dla seniorów – 35 h (6,5%). Ten rodzaj obciążeń stanowił około 25% obciążenia całkowitego (TR) u młodych pływaków, natomiast w grupie seniorów odpowiednio tylko 6,5% wartości TR.
Obciążenia ukierunkowane (U) charakteryzowały się najmniejszymi wahaniami w obrębie analizowanych kategorii wiekowych i wynosiły odpowiednio: 173 h (57% obciążeń TR), 203 h (52%), 172 h (50%), 200 h (36%). Udział tego rodzaju pracy był podobny na wszystkich etapach i zajmował ok. 50% obciążeń TR w młodszych grupach i 36% w grupie seniorów.
Rycina 6.1. Wielkość obciążeń treningowych w pływaniu na różnych poziomach szkolenia (wg rodzajów pracy).
W obciążeniach specjalnych (S) wystąpiło znaczne zróżnicowanie między grupami młodszymi a grupą seniorów. Obciążenia te wynosiły odpowiednio: 38 h (12% obciążeń TR), 62 h (16%), 56 h (16%), 309 h (56%), co było zgodne ze specyfiką treningu w pływaniu.
W pierwszych latach położono nacisk na przygotowanie wszechstronne, w tym również pływackie – a następnie specjalizację stylową i dystansową.
Ważnym elementem w treningu pływackim była jego strona jakościowa, tzn. udział obciążeń w różnych zakresach intensywności (ryc. 6.2, tab. 6.1). Obciążenia podtrzymujące (T-|) były podobne w młodszych grupach wiekowych, odpowiednio: 67 h (22% obciążeń TR), 70 h (16%), 65 h (20%), natomiast w grupie seniorów 20 h (3,8%). Różnice wynikały z realizowanych zadań. I tak w grupach młodszych obciążenia T-| dotyczyły przede wszystkim nauczania i doskonalenia techniki pływania oraz skoków startowych i wynosiły: 4,5 h (1,5%), 1,5 h (0,5%), 22 h (6%), 0,5 h (0,1%).
Tabela 6.1. Obciążenia treningowe polskich pływaków na różnych etapach szkolenia wg zakresów intensywności.
Rycina 6.2. Wielkość obciążeń treningowych w pływaniu na różnych poziomach szkolenia (zakresy intensywności).
Obciążenia w 2 zakresie intensywności (T2), będące podstawą kształtowania wytrzymałości ogólnej, zawierały znaczącą część obciążeń całkowitych, a jednocześnie utrzymywały się na stałym poziomie w grupach najmłodszych i wynosiły odpowiednio: 162 h (50% obciążeń TR), 181 h (46%), 163 h (47%), zaś w grupie seniorów tylko 74 h (13,5%). W tym ostatnim przypadku celem stosowania tych obciążeń było głównie podtrzymanie poziomu wytrzymałości ogólnej.
Obciążenia w 3 zakresie intensywności (T3) związane były z kształtowaniem wytrzymałości specjalnej, siłowej i tempowej. Taki rodzaj pracy dominował w grupie seniorów – 432 h (80%). W grupach młodszych był krótszy i wynosił odpowiednio: 65 h (21%), 109 h (28%) oraz 80 h (23%)
W 4 zakresie intensywności (T4), w grupach najmłodszych obciążenie wynosiło: 12 h (4% obciążeń TR) w wieku 10 lat, 36 h (10%) w wieku 11 lat, 26 h (7%) w wieku 12-13 lat. Zarejestrowana zaś w grupie seniorów wielkość 15 h (2,7%) była wartością bardzo niską, z uwagi na fakt, że ten rodzaj pracy jest podstawą wysiłków startowych do 200 m.
W 5 zakresie intensywności (T5), bazującym na intensywności maksymalnej (szybkościowej), zrealizowano w analizowanych kategoriach wiekowych odpowiednio: 6 h (1,9% TR), 7 h (1,8%), 13 h (3,77%) oraz 2,5 h (0,5%).
Ważnym elementem szkolenia pływaka jest przygotowanie fizyczne, a szczególnie poziom przygotowania siłowego. Obciążenia kształtowały się tu następująco: u 10-latków – 10 h (3,5% TR), u 11-latków – 36 h (9%), u 12-13-latków – 20 h (7%) oraz w wieku seniora 15 h (2,9%).